Ένας ακόμα προορισμός των επιτόπιων ερευνών μας στο Ρέθυμνο
ήταν βορειοδυτικά από το χωριό Μελιδόνι το ονομαστό «Σπήλαιο του Μελιδονίου».
Σε αυτό το σπήλαιο λατρεύτηκε ο χάλκινος γίγαντας Τάλως κατά την Μινωική εποχή.
Το σπήλαιο του Μελιδονίου, θα σας μαγέψει με την ομορφιά του. Η είσοδος του
έχει δυτικό προσανατολισμό, ενώ οι αίθουσες του βρίσκονται σε βάθος περίπου 30
μέτρων. Μπαίνοντας μέσα, ακολουθείτε ένα διάδρομο με σκάλες σε μορφή ζικ-ζακ,
και μετά από 30 περίπου μέτρα κατάβασης φτάνετε στην πρώτη αίθουσα όπου στο
κέντρο της δεσπόζει ένα μεγάλο μαρμάρινο μνημείο (οστεοφυλάκιο) με ένα τεράστιο
σταυρό. Πρόκειται για την «Αίθουσα Ηρώων». Εκτός από τα ευρήματα των αρχαίων
χρόνων που μαρτυρούν ότι στην Μινωική εποχή η σπηλιά χρησίμευε ως τόπος
λατρείας του χάλκινου γίγαντα Τάλου, το σπήλαιο υπήρξε και καταφύγιο για 370
γυναικόπαιδα και 30 πολεμιστές που κλείστηκαν μέσα τον Οκτώβριο του 1823, για
να αποφύγουν τους Τούρκους πολεμιστές. Οι Τούρκοι ύστερα από τρεις μήνες
πολιορκίας έβαλαν φωτιά στην είσοδο και τους άφησαν να πεθάνουν από ασφυξία.
Από τότε το σπήλαιο θεωρείται στοιχειωμένο.
Το εσωτερικό του σπηλαίου αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα και
δυο κατευθύνσεις με υπέροχο και ποικιλόμορφο λιθωματικό διάκοσμο. Η «Αίθουσα
των Ηρώων», έχει μήκος 65μ στον άξονα Α/Δ και πλάτος 25 έως 30μ, με ύψος που
φτάνει και τα 25μ κατά τόπους. Στο βόρειο τμήμα του θαλάμου αυτού σχηματίζετε
διάδρομος 20μ ο οποίος ονομάζετε «Αίθουσα Raulin» και έχει προσανατολισμό Β/Ν.
Στο ανατολικό τμήμα της κεντρικής αίθουσας υπάρχει μικρή είσοδος που οδηγεί
προς την τελευταία και βαθύτερη «Αίθουσα Pashley», η οποία έχει μήκος 50μ και
κατηφορική κλίση. Εντύπωση και θαυμασμό προκαλούν το πλήθος, τα μεγέθη και τα
σχήματα των σταλακτιτών και των κολόνων. Η αξία του είναι, εκτός από
σπηλαιολογική, ιστορική και αρχαιολογική. Υπήρξε ένα από τα τέσσερα λατρευτικά
σπήλαια της Κρήτης. Εκεί λατρεύονταν ο Ταλέως Ερμής κατά τους Ρωμαϊκούς
χρόνους. Πρόκειται για μια τοπική λατρεία, όπου ο χάλκινος γίγαντας Τάλως
συνδέονταν με τον θεό Ερμή.
Ο Τάλως ήταν φύλακας της Κρήτης, γιγάντιος, ανθρωπόμορφος,
και με σώμα από χαλκό. Κρατούσε σε απόσταση τα άγνωστα πλοία που πλησίαζαν την
Κρήτη πετώντας τους τεράστιες πέτρες. Αν οι άγνωστοι είχαν ήδη αποβιβαστεί,
τους έκαιγε με την ανάσα του ή πυράκτωνε το χάλκινο σώμα του, τους αγκάλιαζε
σφιχτά πάνω του κι έτσι τους έκαιγε. Σχετικά με την προέλευσή του, υπάρχουν
διαφορετικές εκδοχές. Η πιο γνωστή, από τον Απολλόδωρο, λέει πως τον
κατασκεύασε ο Ήφαιστος και τον χάρισε στο βασιλιά Μίνωα για να φυλάει την
Κρήτη, αφού πρώτα έβαλε στην φλέβα του το αίμα των θεών, το ιχώρ. Ο Απολλώνιος
ο Ρόδιος αναφέρει ότι ήταν δώρο του Δία στην Ευρώπη, η οποία μετά τον χάρισε
στο γιο της Μίνωα, ενώ για άλλους αρχαίους συγγραφείς κατασκευαστής ήταν ο
Δαίδαλος. Οι περισσότερες πηγές αναφέρουν ότι ήταν άγρυπνος φύλακας της Κρήτης
που γύριζε τις ακτές του νησιού τρεις φορές την ημέρα.
