Ταξίδια Μινωιτών στον Καναδά

 Οι πληροφορίες στον Όμηρο, τον Ησίοδο, τα Αργοναυτικά και τα Ηθικά του Πλουτάρχου, φανερώνουν ότι οι αρχαίοι  Έλληνες ήταν γνώστες του Ατλαντικού Ωκεανού και των νησιών πέρα από το σημερινό Γιβραλτάρ.

Oι προϊστορικοί Έλληνες είχαν επισκεφτεί τη Βόρεια Αμερική πολύ πιο πριν την ανακαλύψει ο Κολόμβος. Αυτό, προκύπτει από την μελέτη ενός κειμένου του  Πλουτάρχου, το «Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της Σελήνης», όπου στις παραγράφους 941Α-942, περιγράφει το ταξίδι των Ελλήνων σε μία ήπειρο η οποία βρίσκονταν «δυτικά των τριών νησιών και βορειοδυτικά της Βρετανίας». Τα συμπεράσματα της μελέτης ανακοινώθηκαν στο διεθνές συνέδριο της Ολυμπίας «ANCIENT GREECE AND THE MODERN WORLD CONFERENCE» που διεξήχθη 28 – 31 Αυγούστου το 2016. Προκύπτει πως πολύ πριν τον Κολόμβο υπήρχε μία επικοινωνία που ξεκινά από την Μινωική εποχή μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια. Ο στόχος αυτών των ταξιδιών κατά την Εποχή του Χαλκού είχε σχέση με το εμπόριο και τη διακίνηση του καθαρού χαλκού που βρισκόταν σε μια λίμνη (την Superior) του Καναδά. Μετά τους πρώτους εμπόρους Μινωίτες, συνέχισαν και οι Μυκηναίοι, οι οποίοι, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος, έστειλαν τον Ηρακλή για να αναθερμάνει την παρουσία του ελληνικού στοιχείου, το οποίο είχε χαθεί με τις επιμιξίες με τους ντόπιους. Στη συνέχεια, την Εποχή του Σιδήρου το ενδιαφέρον για την περιοχή παρήκμασε και παρέμεινε έως τους Ελληνιστικούς χρόνους μια εθιμοτυπική λατρευτική παράδοση. Έτσι κάθε τριάντα χρόνια αποστέλλονται κάποια πλοία σε περιοχές που είχαν την λατρεία του Κρόνου για να ανανεώνεται το ανθρώπινο προσωπικό με ιερείς.  

Ο Πλούταρχος ήταν έλληνας ιστορικός αλλά και ιερέας στο Μαντείο των Δελφών, υπεύθυνος να ερμηνεύει τους χρησμούς. Γεννήθηκε το 45 μ.Χ. στην Χαιρώνεια της Βοιωτίας και πέθανε μετά το 119 μ.Χ.. Διδάχτηκε μαθηματικά και φιλοσοφία, ενώ ταξίδεψε σε πόλεις της Μεσογείου αλλά και στην Ρώμη, την καρδιά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Διατελούσε άρχων στον τόπο του την Χαιρώνεια, είχε τον τίτλο του Αθηναίου πολίτη και είχε τιμηθεί και από τους Ρωμαίους. Τα έργα του χωρίζονται σε φιλοσοφικά και ιστορικά – βιογραφικά. Η παρούσα μελέτη επικεντρώθηκε στο έργο του «Περί του Εμφαινομένου Προσώπου τω κύκλω της Σελήνης» που ανήκει στα Ηθικά και στην οποία παρατηρείται το ενδιαφέρον του να εξηγήσει τα φυσικά φαινόμενα. Στο κείμενο ο Πλούταρχος παραθέτει έναν διάλογο ανάμεσα στον Λαμπρία και τον Σύλλα από την Καρχηδόνα, όπου ζητείται από τον  Σύλλα να ξαναφηγηθεί μια ιστορία που άκουσε από τους υπηρέτες του ναού του Κρόνου στην Καρχηδόνα.  

Στους στίχους  941Α – 942 εξιστορείται το ταξίδι ενός πλοίου το 86 μ.Χ. που διέσχισε τον Καναδά με προορισμό την Καρχηδόνα. Οι πληροφορίες ωκεανογραφίας και αστρονομίας του Πλουτάρχου επιβεβαιώνονται από την σημερινή μας γνώση για την ύπαρξη του Golf Stream, την χρήση των σημερινών χαρτών όπως το Google Earth και την εφαρμογή του Stellarium Software. Τα προηγούμενα σε συνδυασμό με πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων και γλωσσολογικών αναλύσεων φαίνεται να επιβεβαιώνουν το ταξίδι.  Ο καθηγητής γεωλογίας Ηλίας Μαριολάκος είχε υποστη ρίξει πως μέσα από τους άθλους του Ηρακλή εξιστορείται το ταξίδι του στον κόσμο και στην Αμερική. Ένα μάλλον περίεργο εύρημα είναι η εξόρυξη 50.000 τόνων χαλκού που  έγινε μεταξύ 2.450 και 1.050 π.Χ. στη λίμνη Superior του Καναδά. Το εύρημα δεν συνάδει με το γεγονός ότι οι γηγενείς του Καναδά βρίσκονταν στην Λίθινη εποχή, οπότε δημιουργούνται ερωτηματικά. Αντίστοιχα και ο Alban Wall σε δημοσίευση του το 2001 υποστηρίζει πως οι πληροφορίες στον Όμηρο, τον Ησίοδο, τα Αργοναυτικά και τα Ηθικά του Πλουτάρχου, φανερώνουν ότι οι αρχαίοι  Έλληνες ήταν γνώστες του Ατλαντικού Ωκεανού και των νησιών πέρα από το σημερινό Γιβραλτάρ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει o Πλούταρχος έγινε δυνατό όχι μόνο να επιβεβαιωθεί η αυθεντικότητα του ταξιδιού αλλά και να προσδιορισθεί χρονικά η ημερομηνία έναρξης του. Πιο συγκεκριμένα, από το κείμενο διεξήχθησαν τα εξής συμπεράσματα:

·        Το αρχαίο κείμενο προσδιορίζει με ορθότητα την απόσταση του ταξιδιού από την Βρετανία στην Ωγυγία, που αντιστοιχεί στη σημερινή Ισλανδία. Η απόσταση τους που είναι 880 χμ μπορεί να καλυφθεί με κωπήλατο πλοίο σε 5 μέρες.

·        Η αναφορά στην ύπαρξη μιας μεγάλης ηπείρου με 3 νησιά επιβεβαιώνεται εφόσον αυτά αντιστοιχούν στην Γροιλανδία, τη Νήσο Baffin και τη Νέα Γη που βρίσκονται σε ίδια απόσταση βορειοδυτικά της Βρετανίας.

·        Ο κόλπος του Αγίου Λαυρεντίου στον Καναδά αναφέρεται στο αρχαίο κείμενο ως μεγαλύτερος από την Μαιώτιδα λίμνη, τη σημερινή θάλασσα του Αζόφ, αλλά και στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την Κασπία θάλασσα. Και τα δύο επιβεβαιώνονται εύκολα μετά από παρατήρηση στο Google Earth. 

·        Αναφέρεται πως στις ακτές του κόλπου του Αγίου Λαυρεντίου κατοικούσαν Έλληνες από πολύ παλιές εποχές, πολύ πριν την εποχή του Μυκηναίου Ηρακλή. Γύρω στο 1.400 π.Χ. το ελληνικό στοιχείο έφθινε λόγω των επιμιξιών Ελλήνων και γηγενών κι έτσι με την εκστρατεία του Ηρακλή ενισχύθηκε. Στα γλωσσολογικά στοιχεία που προκύπτουν από την ετυμολογική ανάλυση  της διαλέκτου των Ινδιάνων Micmac στην περιοχή Nova Scotia διαπιστώνονται ρίζες ελληνικών λέξεων. 

·        Το Stellarium Software επιβεβαίωσε την αναφορά ότι κάθε 30 χρόνια ο πλανήτης Κρόνος ανατέλλει στον αστερισμό του Ταύρου.  Προσδιόρισε ότι αυτό συνέβη στο 47ο βόρειο γεωγραφικό πλάτος, τέλος Μαίου το 86 μ.Χ.όπου τότε ξεκίνησε το πλοίο το ταξίδι της επιστροφής στην Καρχηδόνα.

·        Το κείμενο αναφέρει πως έμειναν για 3 μήνες στο νησί που ο ήλιος έδυε μόνο για μια ώρα στο θερινό ηλιοστάσιο. Το νησί αυτό αντιστοιχεί με την Γροιλανδία και με την βοήθεια του Stellarium Software προσδιορίστηκε μεταξύ 10 Ιουνίου και 10 Ιουλίου.

·        Ο λόγος των ταξιδιών τους στην εποχή του Χαλκού ήταν η εξόρυξη  καθαρού χαλκού (99%), ο οποίος και βρέθηκε σε μεγάλες ποσότητες στην λίμνη Superior και στο νησί Royale του Καναδά. Σύμφωνα με το τμήμα Ανθρωπολογίας και Μουσειακών Μελετών του πανεπιστημίου του Wisconsin – Milwaukee, έγινε εξόρυξη στη λίμνη Superior 50.000 τόνων χαλκού μεταξύ 2.450 και 1.050 π.Χ.   

·        Ο Πλούταρχος ανέφερε πως στο πλοίο  δεν μετέφεραν τον χαλκό αλλά χρυσά σκεύη που περιείχαν τις προμήθειες τους, γεγονός που επιβεβαίωσε η αρχαιολογική σκαπάνη στο Oak Island. Εκεί ομάδα ερευνητών υποστηρίζουν πως εκτός από νομίσματα του 1^ου  αιώνα μ.Χ. της Καρχηδόνας έχουν βρεθεί και άλλα στοιχεία που μαρτυρούν ρωμαϊκά πλοία στην περιοχή.

·        Από τις αρχαίες πηγές είναι γνωστό πως στα μαντεία φυλάσσονταν αρχεία γεωγραφικής γνώσης και τα συμβουλεύονταν για τους μελλοντικούς αποικισμούς. Επομένως φαίνεται λογικό ο Πλούταρχος σαν ιερέας του μαντείου να είχε πρόσβαση σε αυτή την γνώση. 

 

Ποια ήταν η πορεία που ακολούθησαν από τον Καναδά στην Καρχηδόνα;

Το πλοίο ξεκίνησε από τον Καναδά, πέρασε στην Γροιλανδία, έπειτα στην Ισλανδία και μετά στην Βρετανία. Εκτός από τον πρώτο σταθμό τους που ήταν η Γροιλανδία, αναφέρεται και δεύτερος, το νησί Μυκήνες (Mykines) δυτικά των νήσων Faroes. Σύμφωνα με το λεξικό γεωγραφικών ονομάτων το όνομα αυτό συναντάται μόνο εκεί και στην Πελοπόννησο. Οι συμπτώσεις συνεχίζονται καθώς στο ίδιο νησί υπάρχει η ονομασία Kirkja που παραπέμπει ετυμολογικά στο όνομα Κίρκη. Επίσης βορειοανατολικά σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το νησί Svinoy που η ετυμολογία του παραπέμπει στην ομηρική λέξη Σῦς που σημαίνει χοίρος. Ο Όμηρος αναφέρει πως στην Ωγυγία κατοικούσε η Καλυψώ, ενώ σε συνδυασμό με το νησί Μυκήνες, την τοποθεσία Κίρκη και το νησί των χοίρων, τα στοιχεία παραπέμπουν ότι το ταξίδι του Οδυσσέα έγινε στα νησιά Faroes και την Γροιλανδία. Ο Οδυσσέας τοποθετείται μια γενιά μετά τον Ηρακλή, οπότε θα μπορούσε να έκανε το ταξίδι στον Καναδά για να πάρει επιπλέον χαλκό μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου.

Υπάρχουν και κάποια άλλα συμπληρωματικά στοιχεία που ενισχύουν την υπόθεση του ταξιδιού των Ελλήνων στον Καναδά όμως δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί η γνησιότητα τους:

·        Η πινακίδα του Newberry ανακαλύφθηκε το 1896 στο Newberry του Michigan και φέρει 137 εγχάρακτα σύμβολα, όπου τα 23 είναι παρόμοια με την Κυπρομινωική γραφή και τα 7 όμοια με τα ιδεογράμματα της Γραμμικής Α και Β. Σύμφωνα με την Epigraphic Society Occasional Papers (ESOP) τοποθετείται χρονικά μεταξύ 12ου και 8ου αιώνα π.Χ. και είναι εμφανώς επηρεασμένα από την Κυπρομινωική γραφή, όμως έχει και αρκετά στοιχεία τα οποία έχουν την ταυτότητα της εκεί περιοχής.

·        Το μετάλλιο του Cleveland ανακαλύφθηκε το 2006, το σχήμα του παραπέμπει στο ελληνικό γράμμα Δ (4.7 εκ. ύψος, 40 γρ. βάρος, 3.8 εκ. πλάτος) και αναπαριστά στην μία όψη μια μορφή που ομοιάζει με τις Μινωικές αναπαραστάσεις του «Πρίγκηπα των Κρίνων», ενώ στην άλλη έχει ένα σχήμα σαν διπλό πέλεκυ.  Στην όψη με την ανθρώπινη μορφή υπάρχει μια εγχάρακτη λεπτομέρεια που παραπέμπει σε σκορπιό, ο οποίος συνηθίζεται στα μινωικά δαχτυλίδια και συμβολίζει τον θάνατο. 

Ο διπλούς πέλεκυς ή Λάβρυς που απεικονίζεται στην πίσω όψη του Μινωικού μενταγιόν αλλά και σε πολλά ευρήματα, θεωρείται ότι είναι ένα ιερό μινωικό σύμβολο της γονιμότητας.  

Αυτές οι δύο όψεις πρέπει να συνδέονται μεταξύ τους με κάποιο τρόπο. Μία υπόθεση είναι πως η θυσία του ταύρου στον Μινωικό πολιτισμό ήταν μια τελετουργική πράξη γονιμοποίησης των σπηλαίων της Μητέρας Γης. Ίσως λοιπόν ο Πρίγκιπας με το σύμβολο του σκορπιού – θανάτου να μαρτυρά μια εθιμοτυπική πράξη ανθρώπινης θυσίας για την γονιμοποίηση της Γης.

Συμπεράσματα

Η μελέτη και η αξιολόγηση αυτών των στοιχείων κατέληξε στα συμπεράσματα ότι την εποχή του Πλουτάρχου πραγματοποιούνταν ταξίδια από τον ελληνικό χώρο στην Αμερική. Οι πληροφορίες του έργου  «Περί του Εμφαινομένου Προσώπου τω κύκλω της Σελήνης», διαπιστώνεται πως εμπεριέχουν γνώσεις χρήσιμες για την ναυσιπλοΐα και που ταυτοποιούνται πλέον και γεωγραφικά και αστρονομικά. Μέσα από την μελέτη των αρχαίων κειμένων και των αρχαίων θαλασσοπόρων προκύπτει η μετακίνηση τους από την Μεσόγειο στον Ατλαντικό Ωκεανό και από εκεί στην Βόρεια Αμερική. Μέσα από τους μύθους του Ηρακλή, των Αργοναυτών και του Οδυσσέα φαίνεται να περιγράφονται οι πραγματικές ιστορίες αποικισμού και εξάπλωσης του ελληνικού πολιτισμού στην μεγάλη ήπειρο που μάλλον ανακαλύπταμε ξανά και ξανά στο πέρασμα των αιώνων. Εν κατακλείδι, είναι αναγκαία η προσέγγιση των κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από διαφορετικές επιστήμες όπως η αστρονομία, η γλωσσολογία, η αρχαιολογία και η γεωλογία  ώστε να επαναπροσεγγίσουμε ιστορικές αλήθειες πίσω από τους μύθους.