Οι θαυμαστοί Ζωομορφικοί Μονόλιθοι των Μάγια στην Quiriguá

Τον 8ο αιώνα, η πόλη Quirigua ήταν ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς, μια περιοχή παγκόσμιας κληρονομιάς, που η UNESCO ονομάζει «μία από τις μεγαλύτερες μαρτυρίες στον πολιτισμό των Μάγια». Βρισκόταν στο σταυροδρόμι σημαντικών εμπορικών οδών στη νοτιοανατολική Γουατεμάλα, ενώ στον χώρο σήμερα υπάρχουν τα ερείπια αυτής της πρωτεύουσας πόλης, όπως το Great Plaza (ο μεγαλύτερος γνωστός δημόσιος χώρος συγκέντρωσης των Μάγια), και τα μνημεία μνήμης των Μάγια, τα οποία χωρίζονται σε δύο ομάδες - στύλους και ζωομορφές.

 

Οι 17 τεράστιοι μοναδικοί μονόλιθοι από ψαμμίτη, σκαλισμένοι με μεγαλοπρεπή ζώα και περίεργα πλάσματα βοηθούν να λένε τις ιστορίες του Quirigua, και οι ζωομορφές  υπονοούν επίσης τις ξεχασμένες μυστικιστικές πεποιθήσεις των Μάγια. Οι μονόλιθοι πιστεύεται ότι έχουν σκαλιστεί από τους κατοίκους του Quirigua μεταξύ του 5ου και του 9ου αιώνα μ.Χ., αν και μερικοί φαίνεται να προστέθηκαν μεταξύ 746 και 805 μ.Χ.. Με την αποκρυπτογράφηση τους κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, οι μονόλιθοι του Quirigua ήταν σε θέση να δώσουν μεγάλη εικόνα για την ιστορία και τη θρησκεία των Μάγια. Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς ιδρύθηκε το Quiriguá, αν και η ιστορία του ήταν στενά συνδεδεμένη με την κοντινή πόλη Copán. Ως εμπορικός λιμένας του Copán, οι ηγεμόνες του Quirigua έλεγχαν το εμπόριο κατά μήκος του ποταμού Motagua. Οι φόροι που εισπράττονταν αποστέλλονταν στο Copan, το οποίο με τη σειρά τους μετέφερε στο Tikal. Το 738 μ.Χ. όμως, ένας ηγεμόνας του Quirigua με το όνομα K'ak 'Tiliw Chan Yopaat επαναστάτησε εναντίον του Copán. Η εξέγερση ήταν επιτυχής και ο βασιλιάς του Copán , ο Uaxaclajuun Ub'aah K'awiil, συνελήφθη και αποκεφαλίστηκε. Έτσι, ο λαός του Quirigua κέρδισε την ανεξαρτησία τους. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ανεγέρθηκαν τα περισσότερα από τα πέτρινα μνημεία στην Quirigua, ίσως και ως μια επίδειξη της δύναμης και της ευημερίας της πόλης. Οι μονόλιθοι ήταν σκαλισμένοι από ψαμμίτη, από τους λιθοβολιστές των Μάγια που δεν είχαν πρόσβαση σε μεταλλικά εργαλεία, κάτι που είναι ένα καταπληκτικό κατόρθωμα, και ακόμα πιο καταπληκτικό είναι όταν εξετάζουμε τα περίπλοκα σχέδια που τα καλύπτουν. Μία ομάδα αυτών των μνημείων αναφέρεται ως stelae (γνωστά ως Stela E). Λέγεται ότι είναι οι μεγαλύτεροι μονόλιθοι που έχουν ανεγερθεί στο Νέο Κόσμο. Αυτές οι στήλες περιέχουν πληθώρα πληροφοριών, όχι μόνο από τα ιερογλυφικά των Μάγια που έχουν χαράξει στις πλευρές αυτών των μονόλιθων, αλλά και στον αριθμό εικονογραφιών που παρουσιάζονται πάνω τους.

Οι Ζωομορφές του Quirigua

Η άλλη ενδιαφέρουσα ομάδα πέτρινων μνημείων στο Quiriguá είναι οι ζωομορφές. Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για χαραγμένες φιγούρες σε μεγάλους ογκόλιθους από ψαμμίτη. Μια μεγάλη ποικιλία ζωομορφών δημιουργήθηκαν από τους Μάγια τεχνίτες της  Quiriguá, πολλές από τις οποίες έχουν επιβιώσει κατά τη διάρκεια των αιώνων, και υπάρχουν ακόμα στον αρχαιολογικό χώρο. Για παράδειγμα, η ζωομορφή N απεικονίζει ένα κέλυφος χελώνας με σκελετική κεφαλή σε κάθε άκρο. Ένα από τα κεφάλια λέγεται ότι αντιπροσωπεύει τη θεότητα των Μάγια, Underworld. Μία άλλη ζωομορφή, η οποία ονομάζεται ζωομορφή G, έχει στα αριστερά της κροκοδειλάκια. Η μπροστινή μύτη ωστόσο, έχει παρατηρηθεί ότι ανήκει σε ένα ιαγουάρο. Επιπλέον, από μια συγκεκριμένη γωνία, αυτή η ζωομορφή φαίνεται να έχει χαρακτηριστικά που θυμίζουν φρύγανα (μικρά φυτά, συνήθως θάμνοι, με μικρά και αγκαθωτά φύλλα). Έτσι, είναι ασαφές αν αυτή η ζωομορφή προοριζόταν να αντιπροσωπεύει έναν κροκόδειλο, έναν ιαγουάρο, έναν φρύνο ή και τα τρία πλάσματα. Γνωρίζουμε ωστόσο, ότι αυτή η ζωομορφή ήταν αφιερωμένη στον K'ak 'Tiliw Chan Yopaat από τον διάδοχό του, Sky Xul, λίγο μετά το θάνατο του πρώην. Η πιο αινιγματική και σημαντική ζωομορφή  ωστόσο, είναι αυτή που είναι γνωστή ως ζωομορφή P, η οποία είναι επίσης και η μεγαλύτερη ζωομορφή στην περιοχή. Από τη μια πλευρά αυτής της ζομορφής, φαίνεται ο αριθμός του βασιλιά, Sky Xul. Το Sky Xul απεικονίζεται σαν να αναπαύεται ανάμεσα στις σιαγόνες μιας μυθικής χελώνας. Μια ερμηνεία αυτής της σκηνής είναι ότι προορίζεται να είναι μια επανέναρξη της δημιουργίας του ανθρώπου. Στην αντίθετη πλευρά της ζωομορφής P είναι το «κοσμικό τέρας», γνωστό και ως Itzamna. Σύμφωνα με μία από τις στήλες, η Itzamna έδεσε τις τρεις πέτρες της δημιουργίας μαζί για να δημιουργήσει τον ιερό θρόνο για τον κυβερνήτη της νέας ανθρωπότητας. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις δύο εικόνες μαζί, μπορεί να υποθέσουμε ότι η ζωομορφή P δημιουργήθηκε για να τονίσει τη σχέση μεταξύ βασιλείας και δημιουργίας.

Γύρω στις αρχές του 9ου αιώνα μ.Χ., η Quiriguá άρχισε να βιώνει μια παρακμή. Τα τελευταία ιερογλυφικά κείμενα στην τοποθεσία χρονολογούνται στο 810 μ.Χ. Η πόλη τελικά εγκαταλείφθηκε, αφήνοντας τους μονολιθικούς της να ανακαλυφθούν αργότερα. Σήμερα, η Quiriguá είναι περιοχή παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.