Τα οφέλη του συνειδητού ονειρέματος, η κατασκευή ονειρομηχανής και η σχέση REM και κατάθλιψης

Το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο 7ο τεύχος του περιοδικού Unlocking the Truth

Ήταν Δεκέμβρης του 1958 όταν ο ανατρεπτικός καλλιτέχνης Brion Gysin, επιστρέφοντας στο Παρίσι είχε μία παράξενη εμπειρία. Περνώντας από μια μεγάλη δενδροφυτεμένη περιοχή, το φως του ήλιου γλιστρούσε με τέτοιο τρόπο από τα κλαδιά ώστε πέφτοντας στο πρόσωπο του, του προκάλεσε ένα καλειδοσκοπικό φαινόμενο χρωμάτων και φωτός πίσω από τα κλειστά του βλέφαρα. Η εμπειρία αυτή ταξίδεψε στιγμιαία τον Gysin σε σημείο τέτοιο που ήθελε να τη ξαναζήσει. Φτάνοντας στο περίφημο Beat Hotel το καλλιτεχνικό στέκι της εποχής, μοιράστηκε την εμπειρία του με το στενό του φίλο και συγγραφέα William Burrughs και τον μαθηματικό Ian Somerville οι οποίοι τον παρέπεμψαν στο βιβλίο του πρωτοπόρου στη ρομποτική και τη νευροφυσιολογία Grey Walter. Εκεί, ο Walter παρατηρούσε ότι η κατάσταση της συνείδησης μπορεί να επηρεαστεί από φώτα που αναβοσβήνουν με μεγάλη ταχύτητα και πως αυτό δεν επηρεάζει μόνο τις εγκεφαλικές περιοχές που συνδέονται με την όραση, αλλά ολόκληρο τον εγκεφαλικό φλοιό. Υπάρχουν παρόμοια βίντεο που κυκλοφορούν στο youtube, ωστόσο δείτε τα υπ' ευθύνη σας, καθώς μπορούν να προκαλέσουν επιληπτικές κρίσεις σε άτομα με προδιάθεση. Πολλοί παραδοσιακοί πολιτισμοί και φυλές εμπλέκουν τελετές και ιεροτελεστίες μύησης όπου χρησιμοποιούν επαναλαμβανόμενο ερεθισμό από τελετουργικό χορό ή ρυθμό με στόχο τη δημιουργία εναλλακτικών καταστάσεων συνείδησης. Ενώ η ρυθμική κίνηση και η μουσική ξεκάθαρα έχει μια σημαντική επίδραση στους συμμετέχοντες, δεν είναι ουσιώδης: ακόμα και η θέαση χωρίς την εστίαση του βλέμματος σε φλόγες μπορεί να δημιουργήσει μια επίδραση έκστασης και δίνει ακόμα περισσότερο έμφαση στη σημαντικότητα του φωτός. Τέτοιες τελετές μπορούν να ιδωθούν σε διάφορους πολιτισμούς, από τους Αυστραλούς Yualai, που μυούν ένα αγόρι ως γιατρό δένοντάς τον στο έδαφος για μια νύχτα και ανάβοντας φωτιές ολόγυρά του, μέχρι φυσιογνωμιών όπως ο Michel de Nostradamus που όπως αναφέρεται, κοίταζε τον Ήλιο ενώ συγχρόνως κυμάτιζε τα δάκτυλά του πάνω από τα κλειστά του μάτια. Ο Burroughs και ο Sommerville εξέτασαν διαδοχικά την εργασία του Walter, αλλά ο Gysin είχε ήδη την ουσιώδη πληροφορία που χρειαζόταν. Θα δήλωνε αργότερα: Δεν τον συνάντησα ποτέ και ποτέ δεν είχε άλλη επίδραση σε μένα εκτός από ένα πράγμα που είπε μέσα σε μισή πρόταση, ότι οι άνθρωποι που υπόκεινται σε διακοπές φωτός με συχνότητα 8 και 13 κύκλων το δευτερόλεπτο ανέφεραν εμπειρίες χρωμάτων και μοτίβων. Οι Sommerville και Gysin επρόκειτο να εξετάσουν σε μάκρος τις δυνατότητες του τρεμοπαίγματος. Πίσω στο ξενοδοχείο Beat τον Φλεβάρη του 1960, δύο μήνες μετά τη λαμπερή του επιφάνια, ο Gysin έλαβε ένα γράμμα από τον Ian Sommerville στο Cambridge. Ο φοιτητής των μαθηματικών κατασκεύασε μια απλή αλλά αποτελεσματική συσκευή τρεμοπαίγματος χρησιμοποιώντας μια περιστρεφόμενη πλατφόρμα από πικάπ και ένα σωληνοειδές αδράχτι με έναν αριθμό από σχισμές. Μέσα στο σωλήνα τοποθέτησε μια λάμπα 100 Watt. Όταν ο δίσκος περιστρεφόταν στις 78 στροφές, στριφογυρίζοντας το σωλήνα, οι σχισμές στον κύλινδρο δημιουργούσαν ένα τρεμόπαιγμα στη συχνότητα των κυμάτων Άλφα. Το παλλόμενο φως διεγείρει τα οπτικά νεύρα και αλλάζει τις ηλεκτρικές ταλαντώσεις του εγκεφάλου. Ο "θεατής", αρχίζει να αντιλαμβάνεται όλο και πιο φωτεινούς και περίπλοκους σχηματισμούς φωτός πίσω από τα κλειστά βλέφαρά του. Οι σχηματισμοί αυτοί γίνονται σύμβολα, που περιστρέφονται ώσπου ο "θεατής" να νιώσει πως περιτριγυρίζεται από χρώματα. Υποτίθεται πως χρησιμοποιώντας την ονειρομηχανή μπορεί κάποιος να μπει σε ένα είδος ύπνωσης. Αυτή η εμπειρία μπορεί να είναι πολύ έντονη, αλλά για να τελειώσει, αρκεί ο θεατής να ανοίξει τα μάτια του.

Βοήθημα για  συνειδητό ονείρεμα

Το 2012 δύο Αμερικάνοι σπουδαστές είχαν μία λαμπρή ιδέα για δημιουργία μάσκας η οποία ειδοποιεί τη συνείδηση κατά τη διάρκεια του ύπνου ότι βρίσκεται στην ονειρική φάση - Rapid Eyes Movement - Tο Remee είναι μία απλή μάσκα που φοράει κανείς όταν ξαπλώσει, η οποία συγχρονίζεται με το κύκλο REM του ατόμου και με ένα ελαφρύ εσωτερικό κόκκινο φωτισμό ειδοποιεί τον ονειρευόμενο εγκέφαλο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι πως το άτομο θα έχει υποβάλλει τον εαυτό του πως το κόκκινο φως θα είναι το αρχικό ερέθισμα για να συνειδητοποιήσει ότι ονειρεύεται και να πάρει τον έλεγχο των ονειρικών  καταστάσεων...

Lucid Dreaming Brain-Change

Δεκάδες σύγχρονες έρευνες ψυχολογίας είναι δημοσιευμένες για τους δύσπιστους σκεπτικιστές στο θέμα των συνειδητών ονείρων. Η σημαντικότητα των ονείρων έχει παραμεριστεί αρκετά από τη ψυχολογία λόγων της αδυναμίας καταγραφής μετρήσιμων δεδομένων. Ωστόσο περνάμε αρκετά χρόνια της ζωής μας ονειρευόμενοι οπότε ο καθένας οφείλει να γνωρίζει τις δυνατότητες που προσφέρονται με τον ύπνο. Ένας ενδιαφέρον ιστότοπος είναι αυτός του νευροφυσιολόγου, Dr Stephen LaBerge,  ο οποίος ίδρυσε το The Lucidity Institute, ένα ίδρυμα το οποίο μελετάει τα συνειδητά όνειρα και τις  μεθόδους για επίτευξη διαυγών ονείρων κατά βούληση. Στις μελέτες που έχουν διεξαχθεί για τα οφέλη από το  συνειδητό ονείρεμα, οι περισσότερες συγκλίνουν πως οι συνειδητοί ονειρευτές έχουν κατ αρχήν πολύ πιο ξεκούραστο ύπνο (σκεφτείτε πως ελέγχοντας το τι βλέπεις αποφεύγεις στρεσογόνα όνειρα και εφιάλτες), πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη έχουνε μεγαλύτερο REM ύπνο, καθώς και ενισχύουν σε μεγάλο βαθμό τη μνήμη τους όπως επίσης διευκολύνουν τη πρόσβαση σε υλικό, εικόνες και ήχους που είναι απωθημένα στο ασυνείδητο. Αυξάνοντας λοιπόν τη μνήμη αποκτάει κανείς πρόσβαση σε περισσότερο ασυνείδητο υλικό που συνεπάγεται και δημιουργία περισσότερων εγκεφαλικών συνδέσεων. Οι περισσότερες εγκεφαλικές διαδρομές είναι ένα γνώρισμα όλων των μεγάλων μυαλών που έχουν περάσει από το πλανήτη. Άλλωστε μέσα από την ιδιότητα της νευροπλαστικότητας του εγκεφάλου έχουμε τη δυνατότητα να επέμβουμε καθημερινά με τις νοητικές ασκήσεις, τη μνημονική εξάσκηση και άλλες τεχνικές (διαλογισμό-trance states) στις εγκεφαλικές μας διαδρομές . Ίσως να μπορούμε να αποκτήσουμε έναν δουλεμένο, χαρισματικό εγκέφαλο σαν του Einstein. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τις δυνατότητες του αν πρώτα δε προσπαθήσει να τις διερευνήσει. Πρόσβαση λοιπόν στο κόσμο του Lucid Dreaming λοιπόν προϋποθέτει τη καθημερινή καταγραφή των ονείρων, με όσες δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες, συχνούς ελέγχους πραγματικότητας - reality checks καθώς και μετα-υπνωτικές εντολές - post hypnotic suggestions. Όπως έγραφε: οι κυματισμοί υπερχείλιζαν σε άλλες περιοχές. Ο Walter σημείωσε πως η επίδραση του τρεμοπαίγματος του φωτός σε διάφορα άτομα προκάλεσε ζωηρές ψευδαισθήσεις από κινούμενα μοτίβα όταν κάποιος έκλεινε τα μάτια του και επέτρεπε στο τρεμόπαιγμα να λάμπει μέσα από τα βλέφαρα. Τα μοτίβα που αναφέρθηκαν από όσους υποβλήθηκαν στις δοκιμές περιλάμβαναν ζωηρά χρωματισμένες σπείρες και εκρήξεις χρωμάτων. Στη Βρετανία, έχει γίνει σύσταση για τα στροβοσκοπικά φώτα που λάμπουν σε νυχτερινά κέντρα ώστε να έχουν συχνότητα μικρότερη από 5 Hz. Αυτή η αυξανόμενη ενημέρωση για τις επιδράσεις του τρεμοπαίγματος των φώτων σε κάποιους επιληπτικούς εφαρμόζεται πλέον και σε κάποια τηλεοπτικά προγράμματα που σε κάποιες περιπτώσεις προειδοποιούν για την ύπαρξή τους. Ωστόσο, αυτά τα φώτα μπορεί να έχουν μια εντελώς διαφορετική επίδραση σε άτομα που δεν πάσχουν από επιληψία, καθιστώντας δυνατό στους θεατές αυτών των φώτων να βιώσουν μια αλλαγμένη κατάσταση διευρυμένης ή οραματικής συνείδησης, οπτικές παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις. Η ρυθμική εναλλαγή φωτός δεν επηρεάζει μονάχα τα σημεία του εγκεφάλου που αφορούν την όραση αλλά και γενικότερα το κροταφιαίο λοβό. Έτσι το παιχνίδισμα του φωτός μεταξύ 8 και 13 φορές το δευτερόλεπτο προκαλεί μία σειρά από οπτικά φαινόμενα. Ο Walter με τους συνεργάτες του υπήρξε πρωτοπόρος στο τομέα αυτό. Ανάβοντας ένα φως στα μάτια του υποκειμένου τους κατά τακτά χρονικά διαστήματα , είδαν ότι παρουσιάζονται νέα παράξενα σχήματα στα εγκεφαλογραμήματα. Σε ορισμένες συχνότητες η λάμψη προκαλούσε βίαιες αντιδράσεις στο άτομο που έμοιαζε να περνά κρίσεις επιληψίας. Αμέσως ο Walter άρχισε να μελετάει τα εγκεφαλικά κύματα επιληπτικών ατόμων σε μια φυσιολογική κατάσταση ανάπαυσης. Το εγκεφαλογράφημα του επιληπτικού γράφει μοιάζει σαν ένα μουσικό όργανο που κάθε τόσο εκπέμπει βαθύς ήχους και τους παρεμβάλει άνισα στις συνηθισμένες τριλιές και τα αρπίσματα. Το μόνο που χρειαζόταν για να συγχρονίσει όλους τους ρυθμούς ήταν ένας εξωτερικός συντονιστής που θα έφερνε μαζί όλες τις χορδές σε μία ταυτόχρονη παλμική δόνηση. Μια τέτοια λάμψη alpha ρυθμού στους 8 ως 12 κύκλους ενεργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους επιληπτικούς , και προκαλεί κρίση οποιαδήποτε στιγμή. Στη καθημερινή ζωή μπορεί να συμβεί κάτι ανάλογο. Όταν οδηγεί κανείς σε μια πλατιά δεντροφυτεμένη λεωφόρο, με τον ήλιο στο πλευρό, όπου οι ακτίνες προβάλουν ενοχλητικά σε τακτικά χρονικά διαστήματα ανάμεσα στα δέντρα.