Καταραμένοι Πίνακες

Της Αγγελικής Παπανικήτα

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο 13ο τεύχος του περιοδικού Unlocking the Truth

Οι αδειανοί τοίχοι δεν αντιμετωπίζονται με μεγάλη συμπάθεια από τους περισσότερους από εμάς. Φέρνουν στο νου δυστοπικές εικόνες από ψυχιατρικές κλινικές και σκοτεινά υγρά κελιά που βλέπουμε να παρελαύνουν στην τηλεόραση. 

Αναζητούμε δημιουργικούς τρόπους να «μπαλώσουμε» τα κενά του μικρού μας κουτιού και να το μετατρέψουμε σε έναν προσωπικό χώρο που θα μας χαρίζει αισθήματα ηρεμίας και ασφάλειας όταν βρισκόμαστε σε αυτόν. Συναρμολογούμε ράφια και τα γεμίζουμε με φωτογραφίες των αγαπημένων μας, αναμνηστικά από διακοπές, μικρές πολύχρωμες γλάστρες και τα αγαπημένα μας αναγνώσματα. Και όπου θεωρούμε ότι ταιριάζει με την αισθητική του χώρου μπορεί να κρεμάσουμε και κάποιον πίνακα που αγοράσαμε σε μια υπαίθρια αγορά ή μας τον είχε κληροδοτήσει κάποιος ξεχασμένος πια συγγενής. Ίσως είναι μια αναπαράσταση της φύσης, ένα νεκρό τοπίο, ή κάποια προσωπογραφία. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο λόγος ύπαρξής του είναι να μας προσφέρει κάποια ικανοποίηση κοιτώντας τον.

Αν όμως συμβαίνει το αντίθετο; Αν στη θέα του νιώθουμε τον τρόμο να μας κυριεύει, τον πανικό να απλώνει τα παγωμένα του χέρια στον ανατριχιασμένο σβέρκο μας και αλλόκοτες, παρανοϊκές σκέψεις να καρφώνονται στο μυαλό μας; Αν χωρίς να το ξέρουμε, εκείνος ο πίνακας που μας τράβηξε την προσοχή στο παλαιοπωλείο που ο ιδιοκτήτης του φάνηκε ανακουφισμένος δίνοντάς τον, ήταν καταραμένος; Ας απολαύσουμε ορισμένους πίνακες που φημολογείται ότι το μόνο που μπορούν να προσφέρουν στους κατόχους τους είναι κάτι που ξεπερνά τα όρια της ανθρώπινης φαντασίας και αγγίζει το σκοτάδι της κόλασης…

Man Proposes, God Disposes (1864)

Ομολογουμένως, και χωρίς τη φήμη του στοιχειωμένου, ο πίνακας του Edwin Landseer είναι από μόνος αρκούντως ανατριχιαστικός. Οι πεινασμένες πολικές αρκούδες φαίνονται να κατασπαράζουν με περίσσεια ικανοποίηση ό,τι απέμεινε από την αποστολή του John Franklin στο Βορειοδυτικό Πέρασμα, στην Αρκτική, συμπεριλαμβανομένου και κάποιου μέρους του πληρώματος. Αυτή τη θλιβερή υπενθύμιση της αναπάντεχης και σκληρής φύσης των ερευνητικών αποστολών φαίνεται ότι αποφάσισε να αναδείξει η ακαδημία Royal Holloway η οποία τον επέλεξε για να τον εκθέσει στην πινακοθήκη της. Το μακάβριο θέαμα κάποια στιγμή το 1920, κατά τη διάρκεια ενός μάλλον δύσκολου διαγωνίσματος που για χάριν χώρου γινόταν στην πινακοθήκη, φαίνεται να κέντρισε το ενδιαφέρον ενός σπουδαστή που έμεινε να το κοιτά επίμονα για ώρα. Αυτό όμως ήταν και το τελευταίο πράγμα που θα αντίκριζε, καθώς στιγμές αργότερα έμπηξε ένα μολύβι στο μάτι του. Με ηρεμία έγραψε στο διαγώνισμα τη φράση «οι αρκούδες με έβαλαν να το κάνω» και έπειτα έδωσε ένα τέλος στη ζωή του, πριν προλάβει να πάρει στα χέρια του το μάλλον όχι τόσο επιτυχημένο διαγώνισμα. Έκτοτε, αν και το συμβάν μάλλον παραπέμπει σε αστικό μύθο, κυκλοφορεί η φήμη ότι όποιος κοιτά τον πίνακα τρελαίνεται ή αποτυγχάνει στα διαγωνίσματα. Τη δεκαετία του 80, σε μια στιγμή παράνοιας, όταν οι επιτηρητές αρνήθηκαν να αλλάξουν θέση σε ένα φοιτητή που γνώριζε καλά τις ιστορίες που λέγονταν για τον πίνακα, εκείνος άρπαξε μια σημαία και τον κάλυψε. Έκτοτε, έχει μετατραπεί σε παράδοση να καλύπτεται κατά τη διάρκεια των εξεταστικών καθώς κανείς δεν επιθυμεί κάποιος φοιτητής να βρει ένα νέο δημιουργικό τρόπο να τραυματίσει τον εαυτό του έχοντας τα μάτια στυλωμένα στις αδηφάγες αρκούδες. 

The Stagecraft, ή The Hanging Man

Άλλη μια αναπαράσταση της φύσης από την Laura P. στην οποία απεικονίζεται μια παλιά, παρατημένη άμαξα σε ένα συνηθισμένο τοπίο του αμερικανικού Νότου. Αυτό που κάνει την εικόνα να μην είναι ένας ακόμα κλασσικός πίνακας όμως είναι η ακέφαλη φιγούρα του άντρα που φαίνεται να κρέμεται από το δέντρο… Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι ότι ο συγκεκριμένος πίνακας προέρχεται από μια φωτογραφία που τράβηξε ο James Kidd, και μόνο όταν την εμφάνισε έκπληκτος συνειδητοποίησε ότι σε αυτή φαινόταν μια φιγούρα ενός κρεμασμένου άντρα. Αυτή η φωτογραφία έπεσε στα χέρια της Laura P. που ένιωσε μια πραγματικά ανεξήγητη επιθυμία να την απαθανατίσει στον καμβά, όπως και έκανε. Αυτό ήταν όμως κάτι που μετάνιωσε, καθώς η φιγούρα του πίνακα έμοιαζε πια να στοιχειώνει κυριολεκτικά την καθημερινότητά της. Η κορνίζα στράβωνε διαρκώς και διαρροές συνέβαιναν σε αγωγούς κοντά στους οποίους βρισκόταν ο πίνακας. Ταυτόχρονα, το σπίτι της Laura της έγινε το επίκεντρο αλλόκοτων συμβάντων. Χαρτιά εξαφανίζονταν, αντικείμενα μετακινούνταν φαινομενικά μόνα τους, χτυπήματα στη πόρτα από αόρατους επισκέπτες έκαναν τη Laura και το σύζυγό της να αλληλοκοιτούνται έντρομοι. Ωστόσο, παρά τα όλα συμβάντα που φαίνεται να σχετίζονται άμεσα με τον μυστηριώδη αυτό πίνακα, αυτός παραμένει μαζί με τη δημιουργό του, να κρέμεται στον τοίχο του σπιτιού της, με κάποιο ζοφερό μήνυμα να κρέμεται από πάνω του.

The Crying Boy

Η προσωπογραφία του θλιμμένου αυτού αγοριού είναι δημιούργημα του Giovanni Bragolin, ή Bruno Amadio όπως είναι το πραγματικό όνομα του Ισπανού ζωγράφου. Παραδόξως, πολλοί άνθρωποι αποφάσισαν ότι αυτός ο πίνακας θα ταίριαζε στο καθιστικό τους και έτσι ένας μεγάλος αριθμός αντιτύπων του κατέκλυσε το Ηνωμένο Βασίλειο. Το ίδιο έγινε όμως και με τις φήμες που ήθελαν τον παραπάνω πίνακα να είναι καταραμένος. Σύμφωνα με τον ζωγράφο, η έμπνευσή του είχε προέλθει από ένα μουγκό ορφανό αγόρι που αργότερα έμαθε ότι κατάφερε να ξεφύγει από το φλεγόμενο σπίτι του, έχοντας όμως προηγουμένως δει τους γονείς του να καίγονται ζωντανοί. Έτσι, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο πίνακας έχει συνδεθεί με συμβάντα ανεξήγητων πυρκαγιών. Το στούντιο μαζί με το σπίτι του ζωγράφου, ο οποίος φιλοξενούσε το νεαρό ορφανό για να αντλεί έμπνευση για τους πίνακές του, κάηκε ολοσχερώς στερώντας του όλη του την περιουσία, ενώ το ίδιο το ορφανό είχε τραγικό τέλος όταν χρόνια αργότερα μετά από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα το αμάξι που οδηγούσε τυλίχθηκε στις φλόγες. Το μόνο που παρέμεινε άθικτο ήταν η ταυτότητα του θύματος, ενώ το ίδιο κάηκε σε βαθμό που ήταν αδύνατη η αναγνώρισή του. Όσοι όμως είχαν αντίτυπα του πίνακα δεν κατάφεραν να γλιτώσουν από τις σκοτεινές του δυνάμεις. Σπίτια καίγονταν συθέμελα και παραδόξως, το μόνο που επιβίωνε άθικτο ήταν ο πίνακας του αγοριού με τα θλιμμένα μάτια. Έχουν σημειωθεί πάνω εξήντα τέτοια συμβάντα. Άλλοι αναφέρουν πως στην προσπάθειά τους να κάψουν τους πίνακές τους έντρομοι παρακολουθούσαν τις φλόγες να γλύφουν τον καμβά, χωρίς όμως να καταφέρνουν να τον κάψουν, ενώ κάποιες ακόμα πιο ανατριχιαστικές αναφορές θέλουν τον πίνακα να επιστρέφει στη θέση του έπειτα από την απομάκρυνσή του. Υπάρχουν αναφορές και για περίεργα ατυχήματα που συνδέονται με την άφιξη του πίνακα στα σπίτια των θυμάτων, κάνοντας έτσι τη φήμη του του «Διαβόλου» όπως είναι πια γνωστό το κλαμένο αγόρι να σκορπίσει τον τρόμο στο Ηνωμένο Βασίλειο.

The Rain Woman

Η γυναίκα της βροχής από την Ουκρανή ζωγράφο Svetlana Telers δεν έχει τίποτα το ρομαντικό που θα ανέμενε κανείς από έναν τέτοιο τίτλο. Η μαυροφορεμένη φιγούρα στέκει με μάτια μισόκλειστα και ένα αλλόκοτο, σχεδόν ανατριχιαστικό βλέμμα που έρχεται να συμπληρωθεί από το επίσης αλλόκοτο καπέλο της. Η καλλιτέχνης που ολοκλήρωσε το έργο σε λιγότερες από μόλις πέντε ώρες, ανέφερε πως ένα περίεργο αίσθημα την διακατείχε κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του, σαν να μην καθοδηγούσε εκείνη το χέρι της αλλά κάποιος άλλος, κάποιος που είχε κολλήσει την ιδέα στο μυαλό της και ταυτόχρονα στεκόταν σαν σκιά πίσω από τον ώμο της, αόρατος για τα μάτια της Telers αλλά με την αύρα του να είναι αισθητή στο χώρο. Ο πίνακας σύντομα αποτέλεσε μέρος έκθεσης και αγοράστηκε από αρκετό κόσμο ο οποίος ένιωθε πιο πολύ σαν κάποια δύναμη να τον παρακινούσε να τον πάρει, παρά σαν να ήταν συνειδητή η απόφαση αγοράς. Σύντομα όμως οι αγοραστές επέστρεφαν το έργο στη δημιουργό του, χωρίς καν να ζητούν πίσω τα χρήματά τους. Ανέφεραν πως η παρουσία του τους στερούσε τον ύπνο, τους έκανε να νιώθουν πως δεν βρίσκονταν μόνοι στο σπίτι τους όπως πίστευαν, αλλά κάποια άλλη μη ανθρώπινη οντότητα ήταν παρούσα. Ορισμένοι μάλιστα φαίνεται ότι πράγματι έχουν δει τη φιγούρα της μαυροφορεμένης γυναίκας να περπατά ανάλαφρα στα δωμάτια των σπιτιών. Ακόμα όμως και όταν κατάφερναν να κοιμηθούν, η γυναίκα με το αλλόκοτο μειδίαμα ήταν εκεί, να τους ακολουθεί σιωπηλά. Σήμερα δεν είναι γνωστό ποιο σπίτι στοιχειώνει η γυναίκα της βροχής. 

The Hands Resist Him (1972)

Άλλος ένας ομολογουμένως αλλόκοτος πίνακας από τον Bill Stoneham. Σε αυτόν ένα αγόρι στέκεται μπροστά από τη βιτρίνα ενός καταστήματος αλλά δεν μοιάζει να είναι ιδιαίτερα χαρούμενο. Αυτό είναι λογικό αν κοιτάξει κανείς δεξιά του, την ανθρωπόμορφη κούκλα με τα μαύρα μάτια και το αντικείμενο που κρατά και θυμίζει κάποιου είδους όπλο. Ακόμα πιο ανατριχιαστικό όμως είναι το γεγονός ότι πίσω από τη βιτρίνα που στέκεται το αγόρι μικρά παιδικά χέρια που χάνονται στο σκοτάδι αγγίζουν το τζάμι, σαν να παλεύουν να βγουν μέσα από αυτό και να αρπάξουν το ανυποψίαστο (;;;) αγόρι. Ο πίνακας εκτέθηκε σε μια γκαλερί του Beverly Hills και τότε μια σειρά περίεργων θανάτων έκανε τις φήμες να οργιάζουν. Ο ιδιοκτήτης της γκαλερί πέθανε απρόοπτα, το ίδιο και ο άνθρωπος που έκανε την πρώτη κριτική αλλά και ο πρώτος του αγοραστής. Το τι συνέβη έπειτα στον πίνακα παραμένει ένα μυστήριο, αλλά αυτό που είναι γνωστό είναι πως το 2000 στο eBay εμφανίστηκε μια νέα προσθήκη με τον τίτλο «Στοιχειωμένος Πίνακας» που απέτρεπε όσους δεν άντεχαν τις πολλές παραφυσικές περιπέτειες από το να τον αγοράσουν. Πάνω από 30.000 άτομα διάβασαν την ιστορία των κατόχων του πίνακα: η νεαρή κόρη του ζευγαριού ένα πρωί εξομολογήθηκε στους γονείς της ότι είχε έναν καλό λόγο για να μην κοιμάται το βράδυ. Το αγόρι με το κορίτσι από τον πίνακα δεν βρίσκονταν πια ακίνητα μέσα του, αλλά έξω από αυτόν, στο δωμάτιό της, να καβγαδίζουν μεταξύ τους. Οι γονείς που θεώρησαν ότι η κόρη τους μπορεί και να έβαζε λίγη παιδική φαντασία στην όλη ιστορία αλλά ταυτόχρονα είχαν ταρακουνηθεί, αποφάσισαν να εγκαταστήσουν μια θερμική κάμερα στο δωμάτιο μόνο και μόνο για να δούνε μια μικρή φιγούρα να έρπει μέσα από τον πίνακα, σαν να προσπαθούσε να απομακρυνθεί από την ενοχλητική παρουσία της φίλης του. Το ζευγάρι συμπεριέλαβε τις φωτογραφίες αυτές στην ανάρτησή του. Πολλοί από αυτούς που διάβασαν την ανάρτηση ανέφεραν πως κοιτώντας τη φωτογραφία κατέρρευσαν, λιποθύμησαν, ένιωσαν σφοδρά αρνητικά συναισθήματα να τους πλημμυρίζουν, ή αντιμετώπισαν προβλήματα με τις ηλεκτρονικές τους συσκευές. Ο πίνακας που πουλήθηκε δέκα φορές πάνω από την αξία του σήμερα βρίσκεται στο Μίσιγκαν με τον ιδιοκτήτη του όμως να ισχυρίζεται ότι δεν έχει βιώσει κάτι αλλόκοτο που θα μπορούσε να σχετίζεται με το έργο.