Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο 14ο τεύχος του περιοδικού Unlocking the Truth
Όλοι οι πολιτισμοί κατασκευάζουν έναν μύθο για την δημιουργία του κυρίως για την δημιουργία το ανθρώπου. Στο σημείο αυτό τίθεται ένα από τα δυσκολότερα ερωτήματα που υπάρχουν: Είμαστε, άραγε, μόνοι ή υπάρχει ζωή και αλλού, μέσα στο σύμπαν που μας περιβάλλει; Με ποιο τρόπο η σύγχρονη αστρονομία αντιμετωπίζει το περιβάλλον μας;
Ο χάρτης του σύμπαντος αποτελείται από δισεκατομμύρια γαλαξίες και σε καθένα από αυτούς, που αποτελούνται από δεκάδες δισεκατομμύρια «ήλιους», τα μοριακά σύννεφα σχηματίζουν καινούργιους αστέρες κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια μας. Ένα από αυτά τα ανώνυμα σύννεφα δημιούργησε πριν από τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια τον δικό μας αστέρα, τον Ήλιο. Η δημιουργία της Γης δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση, δισεκατομμύρια τέτοια φαινόμενα αναπαρήχθησαν στον ίδιο γαλαξία. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η ζωή εκεί αφθονεί. Αυτή η ζωή έτσι όπως την ξέρουμε μοιάζει με ένα σύνθετο σύνολο από οργανισμούς, που πολλαπλασιάζονται με την ηλιακή ενέργεια. Βασίζεται σε χημικές αντιδράσεις στις οποίες συμμετέχουν τα βασικά συστατικά των αστέρων (άνθρακας, υδρογόνο, οξυγόνο, άζωτο), και στις οποίες το νερό έχει τον ρόλο του διαλύτη. Πρέπει να τονίσουμε ότι η προέλευση μας δεν βασίζεται σε απίθανους συνδυασμούς, αλλά στο αναπόφευκτο αποτέλεσμα των νόμων της φυσικής και της χημείας. Παρόμοια οργανικά συστατικά εντοπίστηκαν στην ατμόσφαιρα ψυχρών αστέρων και πλανητών σε μεσοαστρικά σύννεφα και ακόμη πιο κοντά σ’ εμάς, σε κομήτες και μετεωρίτες. Στη διάρκεια της δημιουργίας τους οι πλανήτες του ηλιακού συστήματος δέχθηκαν πολλούς βομβαρδισμούς από αυτούς τους αστεροειδείς.
Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε μια πραγματική σπορά της Γης από αυτά τα σύνθετα μόρια, τους πραγματικούς προάγγελους της ζωής. Αν εξετάσουμε τα πράγματα λεπτομερέστερα, θα δούμε ότι το περιβάλλον μας παρουσιάζει ορισμένες ανωμαλίες. Η πρώτη ανωμαλία είναι η παρουσία ενός μοναδικού αστέρος, του Ηλίου. Ακόμη πιο περίεργη είναι η ύπαρξη στο ηλιακό σύστημα, του ζεύγους Γη – Σελήνη. Πρόκειται για το αποτέλεσμα της συγκρούσεως μεταξύ της πρωτόγονης Γης και ενός πρωτοπλανήτη του μεγέθους του Άρη. Η Σελήνη έπαιξε έναν εποικοδομητικό ρόλο δημιουργώντας το κατάλληλο περιβάλλον με τις παλίρροιες και μειώνοντας τις διαφορές θερμοκρασίας, με τη σταθεροποίηση του άξονα περιστροφής της Γης. Η Γη μας τότε έκανε το μεγάλο βήμα και ανέλαβε τη μεταφορά σύνθετων μορίων στον πρώτο ζωντανό οργανισμό, που ήταν ικανός να εξομοιωθεί και να αυτοαναπαραχθεί. Ο δαρβίνειος μηχανισμός της φυσικής επιλογής ετέθη τότε σε εφαρμογή και μέσα σε διάστημα δισεκατομμυρίων ετών οδήγησε στη σημερινή πληθώρα των ζωντανών οργανισμών. Αν η ζωή εμφανίσθηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο, τότε μπορούμε να λέμε με σιγουριά ότι είμαστε μόνοι στο σύμπαν μας. Όσο συναρπαστικές και αν είναι αυτές οι υποθέσεις, δεν θα ήταν πιο ωραίο να έχουμε ανακαλύψει πλανήτες γεμάτους ζωή, αντί να τους συναντάμε μόνο μέσα στα προγράμματα της Πληροφορικής;
Η απευθείας παρατήρηση των πλανητών είναι ένα εξαιρετικά επίπονο έργο. Με τα ήδη υπάρχοντα μέσα έχει παρατηρηθεί μια αργή και περιοδική διαφοροποίηση στην ταχύτητα των αστέρων, πράγμα που αποτελεί χαρακτηριστική ένδειξη της παρουσίας γιγαντιαίων πλανητών. Έχουν παρατηρηθεί επίσης εκατοντάδες pulsar (αστέρια με νετρόνια), με διάμετρο αρκετών δεκάδων χιλιομέτρων, γεγονός που δημιουργεί εικασίες για την ύπαρξη ενός πλανήτη με μάζα ανάλογη με αυτήν της Γης. Αυτά τα αστέρια που πεθαίνουν δημιουργούνται μετά από βίαιες εκρήξεις, που καταστρέφουν το προϋπάρχουν πλανητικό σύστημα. Το μόνο «απευθείας» πείραμα για να διαπιστωθεί αν υπάρχει εξωγήινη ζωή έγινε στο έδαφος του πλανήτη Άρη με τα δύο ταξίδια του «Βίκινγκ», στη διετία 1976-77. Παρά τις αρχικές ελπίδες, που ωφείλοντο στην εντυπωσιακή χημική «αντιδραστικότητα» του αρειανού εδάφους, αποδείχθηκε ότι δεν υπήρχε καθόλου ζωή. Ωστόσο σημαντικές γεωλογικές και φασματογραφικές ενδείξεις υποδεικνύουν ότι πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια συνέβη στον Άρη κάποιο «θερμό» επεισόδιο και ότι υπήρχε μια «κανονική» ατμόσφαιρα και τρεχούμενο νερό. Ίσως κάποια ημέρα ανακαλύψουμε τα υπολείμματα μιας ζωής που δεν υπάρχει πια.
Εκτός από τον Άρη, οι υπόλοιποι πλανήτες του ηλιακού συστήματος δεν μπορούν να αποκλεισθούν a priori από το ενδεχόμενο υπάρξεως ζωής σε αυτούς. Η Αφροδίτη, με θερμοκρασία επιφανείας μεγαλύτερη από 500 βαθμούς και με διαρκείς ηφαιστειακές εκρήξεις, δεν μας προσφέρει καμία ελπίδα. Αντιθέτως, ο Τιτάν , ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Κρόνου, έχει μια ατμόσφαιρα που περιέχει άζωτο, μαζί με απλές οργανικές ενώσεις, όπως το μεθάνιο. Είμαστε άραγε μόνοι μέσα στο σύμπαν ή η ζωή βρίσκεται παντού και τα μυωπικά μάτια μας δεν μπορούν να την δουν; Το ερώτημα αυτό θα βασανίζει για πολλά χρόνια ακόμα την ανθρωπότητα. Σε είκοσι ή τριάντα χρόνια οι σημερινές γνώσεις μας θα μοιάζουν ασήμαντες μπροστά σε αυτές που θα έχουμε εν τω μεταξύ αποκτήσει, όπως ακριβώς μας φαίνονται σήμερα απηρχαιωμένες οι συζητήσεις του περασμένου αιώνα για την πλειονότητα των κόσμων. Θα δοθεί ποτέ μια τελική απάντηση στο ερώτημα; μια απάντηση που δεν μπορεί παρά να είναι καταφατική; Ίσως όχι, εκτός αν έχουμε εν τω μεταξύ ανακαλύψει κάποια νέα βιόσφαιραστο ηλιακό σύστημα… ή, ποιος ξέρει, αν έχουμε έλθει σε επαφή με κάποιον εξωγήινο πολιτισμό.