Ένα από τα πιο μυστηριώδη σύμβολα που έχουν βρεθεί σε γλυπτά από τον αρχαίο κόσμο είναι η εικόνα που μοιάζει παράξενα με μια σύγχρονη τσάντα. Το σχήμα εμφανίζεται σε απεικονίσεις που έγιναν από τους Σουμέριους του Ιράκ, στα ερείπια τουρκικών ναών, σε διακοσμήσεις των Μαορί της Νέας Ζηλανδίας και σε χειροτεχνίες από τους Ολμέκους της Κεντρικής Αμερικής.
Οι τσάντες ως αναπαραστάσεις του Κόσμου;
Είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς ότι αυτές οι υποτιθέμενες «τσάντες» μοιάζουν εκπληκτικά με τις σύγχρονες τσάντες. Τα αντικείμενα που απεικονίζονται στην αρχαία τέχνη συνήθως διαθέτουν μια στρογγυλεμένη κορυφή σαν λαβή και ένα ορθογώνιο κάτω μέρος και μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορους βαθμούς πρόσθετων λεπτομερειών υφής ή σχεδίου. Οι εικόνες μερικές φορές εμφανίζονται ως αυτόνομα αντικείμενα, ενώ άλλες φορές απεικονίζονται στο χέρι ενός ατόμου, θεού ή μυθικού όντος με τρόπο παρόμοιο με το πώς θα κρατούσε κανείς ένα καλάθι. Μια πιθανή θεωρία για τον πολλαπλασιασμό αυτής της εικόνας είναι ότι πρόκειται για μια απλή αναπαράσταση του σύμπαντος . Το ημικύκλιο της εικόνας - που φαίνεται να είναι το λουρί της τσάντας - αντιπροσωπεύει το ημισφαίριο του ουρανού. Ενώ η συμπαγής τετράγωνη βάση αντιπροσωπεύει τη γη. «Στους αρχαίους πολιτισμούς από την Αφρική μέχρι την Ινδία και την Κίνα, η μορφή ενός κύκλου συσχετίστηκε συμβολικά με έννοιες πνευματικότητας ή μη υλικότητας, ενώ αυτή του τετραγώνου συχνά συνδέθηκε με έννοιες της Γης και της υλικότητας»(Scranton, 2016). Έτσι, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η εικόνα χρησιμοποιείται για να συμβολίσει την (επαν)ενοποίηση της γης και του ουρανού, των υλικών και των μη υλικών στοιχείων της ύπαρξης.
Οι παλαιότερες απεικονίσεις τσαντών
Μια από τις πρώτες περιπτώσεις του μοτίβου της τσάντας μπορεί να δει κανείς στα ερείπια του Göbekli Tepe , που βρίσκεται στην κορυφή μιας κορυφογραμμής βουνού στη νοτιοανατολική Τουρκία. Χρονολογείται περίπου στο 11.000 π.Χ., και είναι ένα από τα παλαιότερα συγκροτήματα ναών που ανακαλύφθηκαν ποτέ. Ενώ ο ακριβής σκοπός του ορεινού ιερού είναι άγνωστος, φαίνεται ότι ο ναός μπορεί να χρησίμευε ως χώρος για θρησκευτικές θυσίες, καθώς οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει πολλά οστά σφαγμένων ζώων. Οι τοίχοι και οι πυλώνες του ναού στο Göbekli Tepe είναι διακοσμημένοι με σκαλισμένα ζώα, θεούς και μυθικά πλάσματα, ίσως σε μια προσπάθεια να απεικονίσουν τις πολλές διαφορετικές δημιουργίες του σύμπαντος. Φωλιασμένοι ανάμεσα σε αυτή την ταπετσαρία από γλυπτά μιας άλλης εποχής, φαίνονται τρεις τσάντες, προσθέτοντας ένα επιπλέον στρώμα μυστηρίου και ίντριγκας στους πλούσια στολισμένους τοίχους και τους πυλώνες του αρχαίου ιερού. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι πρώτες θρησκείες λάτρευαν τα θεμελιώδη στοιχεία της ζωής στη γη. Ως εκ τούτου, οι τρεις τσάντες του Göbekli Tepe, λαμβάνονται ως μια πρώιμη μορφή αυτών των εικόνων, και θα μπορούσαμε να πούμε ότι ορίζουν συμβολικά την τοποθεσία ως ναό.
Σκαλίσματα από τσάντες μπορούν να βρεθούν από τη Μέση Ανατολή έως τη Νότια Αμερική
Η εικόνα της τσάντας εμφανίζεται με εντυπωσιακές ομοιότητες σε δύο πέτρινα ανάγλυφα, το ένα κατασκευασμένο από τους Ασσύριους του αρχαίου Ιράκ κάπου μεταξύ 880 και 859 π.Χ. και το άλλο από τους Ολμέκους της αρχαίας Μεσοαμερικής κάπου μεταξύ 1200 και 400 π.Χ. Και στις δύο αυτές εικόνες, μια ανδρική φιγούρα κρατά την τσάντα στο χέρι του, σαν να ήταν καλάθι ή τσαντάκι. Όταν χρησιμοποιείται στην ασσυριακή τέχνη λέγεται ότι το πορτοφόλι κρατά μαγική σκόνη. Όταν απεικονίζεται στην τέχνη των Ολμέκων, υποθέτουν ότι περιέχει βότανα. Αυτό υποδηλώνει ότι οι τσάντες μπορεί να ήταν ένα πρότυπο μέτρησης που ανακαλύφθηκε μοναδικά και από τις δύο κουλτούρες. Στη μακρινή Νέα Ζηλανδία, υπάρχει μια άλλη ενδιαφέρουσα περίπτωση εικόνων που φαίνεται να αναπαριστά τις τσάντες στο πολιτιστικό πλαίσιο του λαού των Μαορί. Σύμφωνα με τη μυθολογία των Μαορί, ένας σεβαστός ήρωας πραγματοποίησε ένα αξιοσημείωτο ταξίδι στην κατοικία των θεών, όπου απέκτησε βαθιά σοφία. Κατά την επιστροφή του στη Γη, αυτή η ηρωική φιγούρα λέγεται ότι κουβαλούσε τρία καλάθια γεμάτα με αυτή τη θεϊκή γνώση. Αυτές οι «τσάντες» των Μαορί μοιάζουν εντυπωσιακά με τα τεχνουργήματα του Göbekli Tepe, συμβολίζοντας και τα δύο μια βαθιά αίσθηση ευλάβειας και ευγνωμοσύνης για τη σοφία και τις ιδέες που πιστεύεται ότι απονέμονται από ανώτερες δυνάμεις. Αυτές οι απεικονίσεις δεν χρησιμεύουν μόνο ως απτές αναπαραστάσεις αρχαίων αφηγήσεων, αλλά αναδεικνύουν επίσης την καθολική ανθρώπινη τάση να γιορτάζει και να διατηρεί τα δώρα της ουράνιας έμπνευσης. Επιπλέον, η αρχαία αιγυπτιακή τέχνη αποκαλύπτει ενδιαφέρουσες παραστάσεις που μοιάζουν με τσάντα μέσα σε ιερογλυφικά. Σε αυτές τις απεικονίσεις, η τσάντα χρησιμεύει ως θεϊκή κατοικία για θεούς και θεές.